با دروغ در کلاس درس چگونه برخورد کنیم

نون و القلم و ما یسطرون

در این یادداشت و سلسله مباحث بعد سعی بر آن داریم تا به آسیب ها و مسائل و مشکلاتی که کودکان و نوجوانان ما با آن روبرو می باشند از دریچه نگاه مددکاری اجتماعی بپردازیم و با کمک یکدیگر و با نگاهی تخصصی، راهکارهای عملی برای این آسیب ها تبیین نماییم.

آقااجازه! دفترمان را نیاوردیم، خانم اجازه! دفترمان نیست. نمیدانم کی برداشته!!!

جملات آشنای بالا را در زمان تحصیل و تدریس شنیده ایم. چه بنده به عنوان یک مددکار اجتماعی و چه شما معلمان و اساتیدبزرگوار، در دوران تحصیل خود به یاد داریم که گاهی خودمان یا دوستانمان از سر شیطنت و بازیگوشی و یا عدم احساس مسئولیت تکالیف مان را انجام نمی دادیم و پس از حضور در کلاس و در پاسخ به جواب معلم خودپاسخ های بالا را می دادیم.  تعدادی از دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیل به خصوص در مقاطع ابتدایی و متوسطه دوره اول چنین رفتاری از خود بروز می دهند. حال می خواهیم به چرایی این رفتار و راهکارهای برخورد مناسب با این رفتار بپردازیم .

چرا کودکان و نوجوان و یا حتی افراد در سنین بالاتر دروغ می گویند؟

ترس از تنبیه و قضاوت دیگران

عدم احساس مسئولیت در پذیرش اشتباهات و خطاهای خود

الگوپذیری از دیگران به خصوص اعضاء خانواده

واکنش ها و برخوردهای نادرست از سوی دیگران پس از ارائه پاسخ های درست و منطقی به دیگران پس از ارتکاب اشتباه

عدم توانایی در قدرت حل مسئله

عدم توانایی در بیان احساسات

عدم توانایی در ابراز احساسات منفی خود مانند ابراز شرمندگی و بیان عذرخواهی و انتظار بخشش از سوی دیگران

راهکارهای مناسب رفتاری در برابر دروغگویی دانش آموزان

برچسب نزنیم

یادمان باشد زدن برچسب و لیبل دروغگو به کودکان و نوجوانان باعث تخریب عزت نفس در آنها ، ساختن شخصیت نابهنجار و ضداجتماعی از وی و معرفی وی به عنوان یک هنجار شکن به دیگران و پذیرش و قبول اینکه وی به عنوان یک فرد دروغگو معرفی گردیده و شناخته شده است در خود وی و بدتر از آن از بین رفتن قبح این مسئله در کودک و نوجوان و سایر دوستان او خواهد شد.

به کودک فرصت بیان احساسات و فکر کردن در مورد رفتارش را بدهیم 

به کودک فرصت صحبت کردن در محیط امن بدهید. به او اطمینان دهید ارزش راستگویی وی کمتر از ارزش نمرات او نخواهد بود . سعی کنید خیلی هوشمندانه ذهن او را به چالش بکشید. مثلا من هم مثل تو ناراحت هستم که دفترت را فراموش کرده ای باید باهم صحبت کنیم و برایش راهی پیدا کنیم که دیگراین موضوع پیش نیاید. اما خوب این اتفاق را تا اندازه ای می شود جبران کرد خیلی دوست داشتم انشایت را بخوانم . می توانی برایم گوشه ای از آن را توصیف کنی ؟ میخواهم موضوع انشاء هفته آینده را فراموشی انتخاب کنم ، نظرت چیست ؟ در اینجا زمانی که کودک ابراز پشیمانی کرد با زبان بدن و با کلماتی نظیرای وای ، می فههم ، با هم درستش می کنیم او را همراهی نمایید. زمانی که کودک انشاء ننوشته خود را برایتان توصیف می کند خود را مشتاق برای دیدن متن انشاء نشان دهید.

اتخاذ تنبیه در حین ارائه راهکار و همدلی با کودک و نوجوان 

برای مثال دانش آموزی به نام علی اظهار می دارد دفتر انشاء خود را فراموش کرده ما می توانیم به او بگوییم علی جان به جز دفتر انشاء دیگر چه چیزی را فراموش کرده ای ؟ به نظرت چی باعث شده که دفترت را فراموش کنی ؟ چقدر حیف شد که دفترت را با خودت نیاوردی ، ستاره امروز می توانست تو را پنج ستاره و تو را به اردوی هفته آینده راهی نماید. اما الان یک امتیاز از دست داده ای و باید برای جبران از دست دادن این امتیاز و برای کسب ستاره پنجم تا ماه آینده تلاش کنی ، اما ناامید نباش این اشتباه از تو مرد قوی خواهد ساخت تو فرصت جبران داری.

خودافشایی 

به دانش آموزان در مورد اشتباهات و خطاهای انسانی توضیح دهیم . آنها دیر یا زود متوجه اشتباهات ما و والدینشان در دوران کودکیمان خواهند شد. اما یادمان باشد که در مورد تمام موضوعات با آنها گفتگو نکنیم. موضوعاتی چون بازی ها و شیطنت های کودکی ، بازیهای محلی، دوستی های دوران کودکی و نمره هایی که کسب نموده اید. اما در قالب گفتگویی که بتوان آن را به عنوان  الگومعرفی نمود. مثلا بگویید که ما هم یک بار در حین بازی شیشه همسایه را شکستیم اما پول تو جیبیمان را روی هم گذاشتیم و خسارت همسایه را پرداخت نمودیم. من هم یکبار نمره خیلی بدی از امتحان ریاضی گرفتم اما با کمک مادر و معلمم امتحان بعد جبران کردم .

یادمان باشد ما رسالتی داریم فراتر از مچ گیری دانش آموزانمان با جملاتی نظیر انگار چشمانت می خواهد چیزی بگوید. وقتی با انگشتانت بازی می کنی فکر می کنم دردلت داری حرف می زنی ، اگر دوست داشته باشی باهم حرف بزنیم.

مهدیه سالاری گوهرریزی

نویسنده و مددکار اجتماعی