ضرورت آموزش مرزها به دانش آموزان

آموزش مرزها

اتاقت ، خونه مون ، کوچه مون ، شهرمون ، برادرت ، بابابزرگت ، مدرسه ات ، کلاست ، دفترت و…، این کلمات به کودک و نوجوان تفهیم می کنند که او نیز می تواند احساس تعلق و مالکیت نسبت به دیگران و به اشیا و مکان ها داشته باشد و این احساس تعلق برای او مسئولیت هایی را در بر دارد.

معلمان عزیز و اولیای تعلیم و تربیت در این مقاله از دیدگاه مددکاری اجتماعی در مورد آموزش مفهوم مرزها به دانش آموزان در مدرسه گفت و گو می کنیم . در دوران ابتدایی آموزگاران سعی می کنند قوانین و قواعد حاکم بر مدرسه و کلاس را به دانش آموزان آموزش دهند . آنها سعی می نمایند از روش های مختلف بایدها و نبایدها و هنجارها را به دانش آموزان یاد دهند. اما گاهی موانع مختلف  آموزگار را در رسیدن به این هدف ناکام می گذارد.

چند مثال

در این یادداشت از دیدگاه تخصصی مددکاری، چرایی این رفتار کودک و نوع برخورد مناسب با این برخورد را مورد بررسی قراردهیم . به عنوان مثال : آموزگار به دانش آموزش می گوید : علی جان سعی کن همیشه لباسهایت مرتب باشد. برداشت شما از این جمله چیست ؟ آیا می دانستید برداشت علی از این جمله این خواهد بود که فقط لباسهایش باید مرتب باشد؟؟!!!

به مثال دوم توجه کنید. آموزگار به دانش آموزش می گوید : علی جان بسیار عالی خواهد بود اگر همیشه ظاهری مرتب و آراسته داشته باشی . برداشت شما از این جمله چیست ؟ آیا می دانستید در این جمله دانش آموز موها ، ناخن ها ، لباس ، کفش و صورت خود را مورد نظر معلم می داند؟

تصور نمایید روز اول مهر است و دانش آموزان در صف صبحگاه ایستاده اند مدیر مدرسه  قرار است در مورد قوانین مدرسه توضیحات کلی بدهد .به نظر شما این آگاهی بخشیدن و این آموزش به چه نحو باید عنوان گردد.

چگونگی آموزش مرزها

دانش آموز باید مفهوم مرزها را یاد بگیرد . مثلا زنگ های تفریح دانش آموزان نباید در کلاس حضور داشته باشند. آنها باید به حیاط مدرسه بروند و در آنجا نیز قوانین را رعایت کنند. دانش آموزان نباید بدون کسب اجازه وارد دفتر مدیر یا معاونین مدرسه شوند و قبل از ورود باید کسب اجازه نمایند. دانش آموزان باید یادبگیرند به وسایل شخصی دیگران بدون اجازه دست نزنند.

حدود اختیارات، مفهوم اول مرز

پس تا اینجا به این نتیجه رسیدم یکی از مفاهیم مرزها حدود اختیارات افراد است. و اولیای مدرسه باید با زبانی کودکانه و با رفتاری مقتدرانه و در نهایت مهربانی این را به کودکان آموزش دهند. رفتار دیکتاتوری پاسخی معکوس به ما خواهد داد و همچنین رفتاری سهل گیرانه نیز ما را از رسالت تربیت دور خواهد ساخت.

به دانش آموزان زمان بدهید. آنها به تازگی در حال آموزش مناسبات اجتماعی و آزمون و خطا کردن دانش آموزان و آشنایی با عمل و عکس العمل رفتارها هستند.

محیط به عنوان یک مرز

مفهوم دیگری از مرزها محیط پیرامون ما و احساس تعلق ما نسبت به آن محیط است . آیا کودکی را سراغ دارید که اتاقش کاملا مرتب می باشد اما در رعایت نظم درمورد سایر قسمت های منزل بی توجه است ؟ به نظر شما چه چیزی باعث این امر شده است . دلیل این کار کاملا واضح و روشن است زیرا او یاد گرفته فقط اتاقش مرز و حریم و متعلق به اوست . او نسبت به دیگر قسمت های منزل احساس تعلق و در نهایت احساس مسئولیت ندارد. بارها شاهد پرت شدن زباله از شیشه خودروها به بیرون بوده است . کودک با دیدن این رفتار یاد می گیرد خیابان جز متعلقات وی محسوب نمی شود و وی مسئولیتی نسبت به تمیز نگه داشتن آن ندارد .

راه حل

بینش خودمان و دانش آموزمان را نسبت به مرزها و حریم ها تغییر دهیم . نه تنها کلاسمان بلکه ما نسبت به مدرسه ، کوچه و محله و حتی نسبت به کره زمین مسئولیم . حتما دیده اید که دانش آموزان درتکاپوی زیباسازی کلاس خود هستند و کلاسی را دوست دارند که از لحاظ تزئینات زیباتر باشد. این دانش آموزان کم کم بزرگتر می شوند به فکر زیبایی مدرسه ، نمازخانه و حتی درب ورودی مدرسه می افتند . زیرا آنها یادگرفته اند که فقط نسبت به کلاسشان مسئول نیستند .

تعاملات اجتماعی به عنوان یک مرز

مفهوم دیگری از مرزها مناسبات و برخوردهای اجتماعی با افراد است . کودک باید یادبگیرد که همانگونه که معلم خودش مورد احترام است . معلمان دیگر نیز مورد احترام هستند و سپس یاد بگیرد که سایر مشاغل نیز قابل احترام و قدردانی هستند . دانش آموز باید یاد بگیرد رعایت حقوق و دستیابی به خواسته ها و آرزوهای منطقی فقط برای او تعریف نشده و بقیه انسانها نیز از این حق برخوردار و حق زندگی کردن دارند!

نحوه آموزش مناسبات و تعاملات اجتماعی

برای آموزش این مفهوم از مرزها به کودک ، سعی کنید در حین بازی کودکان منزوی و طرد شده از گروه را به جمع کودکان برده و از آنها بخواهید که دوست خود را نیز در جمع شان بپذیرند چون او نیز باید از حقوق خود بهره مند گردد. آشنا نمودن کودکان به مفهوم مرزها و فهماندن مسئولیت ها و اختیارات به آنها کار آسانی نیست اما غیر قابل اجرا هم نیست.

نتیجه گیری

مددکاری می گوید به کودک اختیار دهید و به او بفهمانید این اختیار برایت مسئولیت می آورد و به او مسئولیت بدهید و به او بفهمانید این مسئولیت اختیاراتی را در بردارد. و برای داشتن هر مسئولیت و اختیاری باید قوانین و قواعد حاکم بر مدرسه را رعایت کنی چون تو نیز عضو مهمی از این اجتماع کوچک هستی.

مهدیه سالاری

مددکار اجتماعی